Gönüllü tercüman ağı, mültecilerin dillerini daha erişilebilir hale getirmek istiyor. Yapay zeka yardımcı olacak mı?

Bunlar, otoriter Eritre hükümetinin süresiz askerlik hizmeti politikasından kaçan Tigrinya konuşanlar olabilir. Ya da Myanmar’daki etnik şiddetten kaçan Rohingya halkı olabilir. Ancak yeniden yerleşimde yol alan mülteciler genellikle ortak bir engele maruz kalır: yetersiz makine çevirileri ve daha az hizmet verilen dillerinde bilgi sahibi olan tercümanların azlığı.

Google destekli, “Çevirmenler için Uber” olarak tanımlanan kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Tarjimly, sığınmacıların bu engeli aşmalarına yardımcı olmayı amaçlıyor. Yeni bir yapay zeka ortaklığı aracılığıyla Tarjimly, gönüllülerinin çevirmenlerin ihtiyaçlarına daha acil yanıt vermesini sağlarken büyük dil modellerinin dışında eğitim veriyor. Bu, insanların bire bir görüşmelerden veri paylaşarak ve otomatik çevirileri düzelterek her dilin nüanslarını makinelere öğrettiği bir geri bildirim döngüsü.

Ve Tarjimly’nin kurucu ortağı Atif Javed, bireylerin yaratıcılığı ile teknolojik ilerleme arasındaki her zaman zorlu dengeyi örneklediğine inandığı dilin bu benzersiz insan alanıdır. Yapay zekanın hızlı gelişiminin neden genel olarak yaygın korkuları körüklememesi gerektiğini gösteren şeyin ihtiyaç duyulan kişisel dokunuş olduğunu söylüyor.

Javed’e göre, Küresel Güney’de popüler olan diller (örneğin, dünyanın en uzun süren mülteci krizlerinden birine ev sahipliği yapan Afganistan’da yaygın olarak konuşulan Dari ve Peştuca) en kötü kalitede kapsama sahip. Google Translate gibi hizmetleri eğiten internetin İngilizce ağırlıklı bilgi hazinelerini mobil uygulamasının daha çeşitli veri kümeleriyle desteklemek için iyi bir konumda olduğunu düşünüyor.

Tarjimly, mültecileri sosyal hizmet görevlileri, göçmenlik görevlileri ve doktorlarla toplantılar sırasında iletişim kurabilen ve AI eğitimi için karşılaşmaları kaydedebilen talep üzerine tercümanlarla buluşturuyor. Hasta gizliliği korumalarına uymak için Tarjimly, uygulamasındaki konuşmaları anonimleştiriyor. Javed, kâr amacı gütmeyen kuruluşun ayrıca, verilerin hiçbirinin alternatif kullanımlar için saklanmadığı “kayıtsız” oturumlar için bir seçeneği olduğunu söyledi.

Javed, 60 bin gönüllünün çoğunun çok dilli mültecilerden oluştuğunu ve yalnızca muhataplarının ana dilini değil, aynı zamanda onları oraya getiren krizi de daha iyi anladıklarını söyledi.

Bunların arasında Birleşik Krallık hükümeti için profesyonel tercüman olarak çalışan 26 yaşındaki Eritreli mülteci Roza Tesfazion da var. Amharca ve Tigrinya dillerini akıcı bir şekilde konuşabilen Tesfazion, göçmen ailesinin Kenya’ya ilk taşındıklarında dil engellerini aşmalarına yardımcı olmak için İngilizce ve Swahili dillerini öğrendi.

Tesfazion, çeviri seanslarının diğer tarafındaki insanların “ne kadar duygusal” olduğunu bildiği için ücretsiz çeviri yaptığını söyledi.

“Buna insani duyguların dokunuşunu da katmak lazım” dedi.

Tarjimly’nin kurucuları, misyonlarının hassas yapısının kurumsal bir yapıdan çok kâr amacı gütmeyen bir statüye sahip olmaya elverişli olduğunu söylüyor. Kullanıcılar çok savunmasız pozisyonlarda geliyor ve kâr amacı gütmeyen kuruluş, Katolik Yardım Kuruluşları, Uluslararası Kurtarma Komitesi ve Birleşmiş Milletler Uluslararası Göç Örgütü gibi yerleşik insani yardım gruplarıyla çalışıyor.

Javed’e göre, iş “kâr amaçlı, rekabetçi bir dünyada” kazanılması zor olacak bir güven düzeyi gerektiriyor. “Başarımızın altında yatan motor, kurduğumuz topluluktur.”

Ancak bu toplulukta yapay zeka için de yer var. Google.org’dan alınan 1,3 milyon dolarlık hibe, insan gönüllülerin gözden geçirmesi için anında oluşturulan bir çeviri sağlayan bir “First Pass” aracını etkinleştirdi. Yeni bir bilgi merkezi, 2025’in başlarında Google da dahil olmak üzere ortaklara dil verilerini açacak.

Ancak Veri ve Toplum araştırmacısı Ranjit Singh’e göre, daha çeşitli dillerden oluşan bir kütüphaneyi geliştirmek, Tarjimly’nin kendi başına sağlayabileceğinden çok daha geniş bir ölçekte konuşma verilerine ihtiyaç duyacak.

Otomasyonun ve kapsayıcı dijital çözümlerin sosyal etkilerini inceleyen Singh, çeviri hizmetlerinin her zaman “arada gerçek bir kişiye” ihtiyaç duyacağını söyledi.

“Bunun bir kısmı çeviri, diğer kısmı ise sadece birinin yaşam durumunu anlamaya çalışmaktır,” dedi. “Teknolojiler bu işlerin bir kısmını yapmamıza yardımcı oluyor. Ama aynı zamanda oldukça sosyal.”

Tarjimly, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden mezun olduktan ve Silikon Vadisi’nde çalıştıktan sonra Yunanistan ve Türkiye’deki mülteci kamplarında Arapça konuşanlarla gönüllü olarak çalıştığı zamandan ilham aldı. Ailesi 2001’de Amerika Birleşik Devletleri’ne göç eden Müslüman bir Amerikalı olan Javed, mülteci büyükannesine çeviri yaparken kendi çocukluğunu hatırladığını söyledi.

Yaşanmış deneyimi, Elevate Prize Foundation CEO’su Carolina Garcìa Jayaram’ın kuruluşunun geçen yıl Tarjimly’ye 300.000 dolar bağışladığını söylemesinin nedenlerinden biridir. Jayaram, bu “yakın liderliğin” kâr amacı gütmeyen kuruluşların yapay zeka gibi “hem heyecan hem de tedirginlik kaynağı olabilen” gelişmeleri daha iyi anlamalarına yardımcı olduğunu söyledi. Riskten kaçınan hayırseverlik sektörünün yıkıcı yeni teknolojileri yakalamakta yavaş olabileceğini, ancak bunların olumlu uygulamalarını görmezden gelmemesi gerektiğini belirtti.

“Bu, yapay zeka hakkındaki o korku kompleksine takılıp kalmamanın harika bir örneği,” dedi. “Bu sorunlara en yakın olan liderlere gidip, ‘Yapay zeka kuruluşunuz için olasılıkları ve fırsatları nasıl açığa çıkarır?’ diye sormak.” [AP]