Türkiye’de I. Dünya Savaşı’nın 110. yıl dönümü görkemli törenle anıldı
İngiltere Prensesi Anne, Yeni Zelanda Başbakanı ve Avustralya Genel Valisi, Cuma günü Türkiye’nin Gelibolu Yarımadası’ndaki Birinci Dünya Savaşı savaş alanları yakınında düzenlenen şafak vakti töreninde, 110 yıl önce yaşanan trajik bir çatışmada hayatını kaybeden Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerleri anmak üzere bir araya geldi.
Miting, Avustralya ve Yeni Zelanda Ordu Kolordusu’nun (ANZAC) 25 Nisan 1915’te şafak vakti Gelibolu’ya ilk kez çıkarma yaptığı plajın yakınında gerçekleşti.
Güneşin doğmasıyla birlikte Türkiye’nin kuzeybatısındaki tören, dualar ve çelenklerin konulmasıyla birlikte ciddi bir anma töreninin tonunu belirleyen hüzünlü bir ağıtla başladı.
Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon, savaşın insani maliyetinden ve gelecekte çatışmaların önlenmesinin öneminden bahsetti.
“Anzak birlikleri, dünyanın diğer ucundaki kardeşleriyle omuz omuza buraya geldi. Bazıları evlerinden uzakta macera bekliyordu. Ancak güneş doğup gölgeler vadilerden çekildikçe onları karşılayan macera değil, dehşetti,” dedi Luxon.
“Bu kampanyanın gerçek dersini unutursak, kahramanlıklarını hatırladığımız kişilere haksızlık etmiş oluruz: Bir daha böyle bir şeyin olmasını önlemek için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız.” diye ekledi.
Osmanlı İmparatorluğu’nu yenmek için İngiliz liderliğindeki bir çabanın parçası olan bu sefer, sekiz ay süren çatışmada her iki tarafta da on binlerce ölümle sonuçlanarak nihayetinde başarısız oldu. Akdeniz’den İstanbul’a Çanakkale Boğazı üzerinden bir deniz yolu sağlamayı ve Osmanlıları savaştan çıkarmayı amaçlıyordu.
Önceki yıllarda olduğu gibi Avustralyalı ve Yeni Zelandalı gezginler, şafak ayinine katılmak için bugün Anzak Koyu olarak bilinen alanda geceyi kamp kurarak geçirdiler.
Bunlar arasında, büyük amcası Gelibolu Çıkarması’na katılmış olan Avustralya’nın Melbourne kentinden 61 yaşındaki Glen Lancaster da vardı.
Lancaster, “Olanlar karşısında hem heyecan hem de üzüntü duyuyorum. O adamların plaja gelirken neler hissettiklerine hayret ediyorum.” ifadelerini kullandı.
Kral III. Charles’ın kız kardeşi ve Milletler Topluluğu Mezar Komisyonu başkanı olan Anne, bazı askerlerin evlerine yazdıkları mektupları okuyarak, çatışmanın her iki tarafındaki askerlere saygılarını sundu.
“Bu, on binlerce Avustralyalı ve Yeni Zelandalı, İngiliz, Fransız ve Osmanlı askerinin hayatına mal olan ve hayatlarını değiştiren sekiz ay sürecek bir kampanyanın başlangıcıydı” dedi.
Ayrıca Gelibolu’dan bu yana çeşitli çatışmalara ve barışı koruma misyonlarına katılan Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlere de saygılarını sundu.
Anne, perşembe günü İngiliz ve Fransız askerlerinin onuruna düzenlenen ayrı törenlere katıldı.
Bu savaş, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın ulusal kimliklerinin oluşmasına ve eski rakipleri Türkiye ile dostluklarının gelişmesine yardımcı oldu.
Kampanya, Türk tarihinin önemli bir parçasıdır. Modern Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, Gelibolu’daki Türk kuvvetlerinin komutanı olarak öne çıktı, Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı’na liderlik etti ve nihayetinde Türkiye Cumhuriyeti’ni kurdu.
Türk ordusu Yarbay Özkan Çelik, Atatürk’ün ölen askerlerin annelerine ithaf ettiği bir mesajdan okudu: “Siz, oğullarını uzak diyarlardan gönderen anneler, gözyaşlarınızı silin; oğullarınız artık bizim koynumuzda ve huzur içindeler. Bu topraklarda canlarını verdikten sonra artık bizim de oğullarımız oldular.” [AP]
