Yunanistan-Türkiye ilişkilerinin çıkmaza girmesi kimin işine yarar?
“Lahey yolunda gerçekleri tartmak” başlıklı önceki yazımızda mevcut koşulları ve Yunanistan-Türkiye ilişkilerinde ilerleme ihtimalini değerlendirmeye çalıştık. Analizimiz, müzakereler için hayati önem taşıyan birbiriyle bağlantılı üç unsura dayanıyordu: bunların gerçekleşmesi gereken şartlar ve çerçeve, başarısızlık durumunda alternatifler ve bu müzakerelerin zamanlaması ve bağlamı. Doğal olarak tüm bunlar hem şimdiki hem de çok uzak olmayan gelecekteki mevcut güç dengesinin ışığında değerlendirildi. Anlaşmazlığımızın uluslararası adalet yoluyla çözüme kavuşturulamaması durumunda (mevcut koşullar altında en olası senaryo budur) alternatifleri kısaca inceledik.
Vardığımız sonuç şuydu: Lahey’e veya tahkime başvurmak için en ufak bir ihtimal dahi olsa, Yunan diplomasisi, silahlı kuvvetlerini güçlendirme ve modernleştirme çabalarını gevşetmeden bu konuyu güçlü bir şekilde takip etmelidir. Sonuçta bu, yarım yüzyıldır Yunan dış politikasının temel taşı olmuştur ve bir yatıştırma olarak yanlış yorumlanmamalıdır. Bunu ancak uluslararası ilişkiler konusunda bilgisi olmayanlar böyle algılayabilir.
Tepkiler hem olumlu hem de olumsuz geri bildirimleri kapsayacak şekilde karışıktı. Muhalif seslerin çoğunluğu bir düzeyde saygıyı korudu, ancak birkaçı argümanlarımızın çarpıtılmasıyla birlikte metni açıkça yanlış anladığını gösterdi. Bazı durumlarda, bu eleştirmenler ad hominem saldırılarına ve bizim zaten kararlaştırılmış bir “geri çekilmenin” öncüsü olduğumuz yönündeki suçlamalara başvurdular. Öyle olsun.
İç söylem daha yeni başlıyor ve umarız ulusal çıkarlarımıza gerçekten hizmet eden, yani samimiyeti ifade eden terimlerle ortaya çıkar. Ancak iki önemli noktanın altını çizmek çok önemli. Bunlardan ilki Türkiye ile ilgili. Analizimizde vurgulamayı amaçladığımız şey, mevcut durumun Türkiye’nin çeşitli boyutlardaki ilerlemesinden etkilendiğidir: siyasi, sosyal, ekonomik, demografik, teknolojik/endüstriyel ve elbette kendisini bağımsız ve önemli bir bölgesel güç olarak kurma yönündeki stratejik isteği. ve küresel bir oyuncu. Yunan-Türk ilişkilerine ilişkin her türlü inceleme bu açıdan başlamalıdır. İkili etkileşimleri karşı karşıya olduğumuz Türkiye üzerinden değil, görmek istediğimiz Türkiye üzerinden değerlendirmek yanlıştır.
Türkiye’nin duruşu
Geçtiğimiz yirmi yıl boyunca, özellikle de 2016’daki başarısız darbeden bu yana, Ankara’nın stratejik tercihleri, belirgin neo-Osmanlı ve İslami etkilerin damgasını vurduğu, çok daha çatışmacı ve milliyetçi bir karaktere büründü. Bu değişim Türkiye’nin Batı ile ilişkilerine ilişkin tartışmaları yeniden alevlendirdi. Ancak bu tartışma, Türkiye’nin bir zamanlar kendine özgü cumhurbaşkanı nedeniyle yakın zamanda “yoldan çıkmış” bir Batı ülkesi olduğu varsayımına dayanan kusurlu bir önermeye dayanıyor. Gerçekte Türkiye, Soğuk Savaş dönemi dışında jeopolitik açıdan bile hiçbir zaman Batı’nın gerçek bir parçası olmadı. NATO üyeliği, ortak ideolojik veya jeopolitik ittifaklardan ziyade, öncelikle SSCB’nin oluşturduğu tehditten kaynaklanıyordu.
Eski SSCB’den kaynaklanan tehdidin azalması ve ABD’nin Ortadoğu’daki göreli bağlantısının kesilmesinden kaynaklanan güç boşluğu, Ankara’nın Batı ile bağlarını gevşetmesine ve stratejik özerkliğe doğru bir yol izlemesine olanak sağladı. Ankara’nın ulusal güvenlik çevrelerinde, uluslararası sistemin Batı merkezli olmaktan uzaklaşıp Batı sonrası bir düzene doğru evrildiği yönündeki derin inanç, aynı zamanda geleneksel karşılıklı tartışmanın da yeniden canlanmasına yol açtı.
Ancak hem özerkliğin hem de dengenin sınırları vardır. Türkiye ekonomi, teknoloji ve siyaset açısından Batı’ya büyük ölçüde bağımlı olmaya devam ediyor ve NATO’ya katılımı stratejik bağımsızlığına kısıtlamalar getiriyor. Ankara’nın doğası gereği çelişkisi, İttifak üyeliğini sürdürürken tam bir stratejik özerkliğe ulaşamamasıdır ve şu anda ayrılmaya niyeti yoktur. NATO, Türkiye için yalnızca karar alma süreçlerinde zorlayıcı bir etkiye sahip olduğu için değil, aynı zamanda İttifakın dışında olsaydı, Türkiye kendisini sürekli olarak NATO ile karşı karşıya bulacağı için de önemlidir.
Bu stratejik paradoks, resmi olarak “müttefik” olarak kabul edildiğimiz Türkiye’nin ülkemize yönelik iddiasını da kısıtlıyor. Bu kısıtlamaları aşmak için Türkiye mümkün olduğunca zorlayıcı diplomasiye başvuruyor, bize baskı yapıyor ve Yunanistan’ı ilk önce şiddete başvurmaya kışkırtmaya çalışıyor. Türkiye’nin bu stratejisi 2019 ile 2022 yılları arasında tırmandı. Şimdi Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Türkiye’nin bu zorlayıcı politikayı uygulama alanı tamamen ortadan kaldırılmamış olsa da önemli ölçüde azaldı. Ancak bu, Türkiye’nin Batı’nın, özellikle de ABD’nin hoşgörüsü uğruna jeopolitik konumunu istismar etmeyi bıraktığı anlamına gelmiyor. Amacı, gri bir alanda, uluslararası hukukun sınırları dahilinde ve hatta ötesinde faaliyet göstermeye devam ediyor. En azından söylemek gerekirse,
Ilımlı Türk gözlemcilerin bile yasadışı Türkiye-Libya deniz sınırları anlaşmasının imzalanmasını ve Mavi Vatan dış politika dogmasının geliştirilmesini, İsrail ve Kıbrıs’ın da dahil olduğu üçlü planlar yoluyla Yunanistan ve Kıbrıs’tan izole edilmeye yönelik algılanan girişimlere ülkelerinin tepkisine bağlamaları dikkat çekicidir. Mısır.
Aynı şekilde Batı’nın Türkiye’ye yönelik tutumu da tutarsız görünüyor. Türkiye hem çekilmez hem de vazgeçilmez bir ortak olarak görülüyor. Ancak Batı’nın çıkarları bağlamında asıl önemli olan, ikili anlaşmazlıkların çözülmesinden ziyade NATO içi çatışmaların önlenmesidir. İkincisi arzu edilir olsa da, durum belirli sınırlar dahilinde yönetilebilir kaldığı sürece zorunlu görülmemektedir. Sonuç olarak, Batı’nın Türkiye’ye yönelik kısıtlaması öncelikle çatışmalardan kaçınmaya odaklanıyor.
Yunanistan’ın tutumu
Türkiye “ilk vuruş” eşiğini aşmaktan kaçındığı sürece, göreceli olarak daha az sonuçla revizyonist gündemini aktif olarak sürdürebilir. AB üyesi bir ülke olan Kıbrıs’ın karasularını ve münhasır ekonomik bölgesini (MEB) ihlal ettiği durumlarda bile, Türkiye’ye uygulanan yaptırımlar büyük ölçüde önemsizdi.
Güç kullanımı ve hatta tek taraflı belirli eylemler, stratejik izolasyona, itibarımızın kaybolmasına ve bir dereceye kadar Türkiye’nin tepkilerinin meşrulaşmasına yol açacaktır.
Yunanistan ise iç (caydırıcılık) ve dış (ittifaklar ve ortaklıklar yoluyla caydırıcılık) dengelemenin stratejik bir karışımını izliyor. Özellikle ikincisi konusunda NATO ve AB’ye katılımımız, Fransa ve ABD ile yaptığımız stratejik anlaşmalar, Hindistan gibi geniş erişime sahip ülkelere açılmamız bizi büyük ölçüde güçlendiriyor ama sorunumuzu çözmüyor. Egemenlik haklarımızı savunmak ve kullanmak. İttifaklarımız Türk tasarılarına karşı denge görevi görüyor ama aynı zamanda bizi de bağlıyor. Batı’nın bölgedeki hayati çıkarları dikkate alındığında, güç kullanımı ve hatta tek taraflı belirli eylemler, stratejik izolasyona, itibarımızın kaybolmasına ve bir dereceye kadar Türkiye’nin tepkilerinin meşrulaşmasına yol açacaktır.
Bahsi geçen nedenlerden dolayı, 1955’ten bu yana ikili ilişkilerde pek çok ciddi kriz yaşanmasına rağmen, son 100 yıldır iki ülke arasında çatışma yaşanmadı. Her iki ülke de gerilim ve sıfır toplamlı bir mantık oyununun içinde sıkışıp kalmış durumda. Türkiye, Yunanistan’ın Ege ve Doğu Akdeniz’deki egemenlik haklarını tam olarak kullanamadığı, egemenliğinin giderek daha fazla yönünün sistematik olarak sorgulandığı tuhaf bir alan inkarını dayatmayı başardı. Biz ise toprak bütünlüğümüzü savunmak zorunda olmadığımız sürece ne Türkiye’nin belirlediği şartlara razı olabiliriz, ne de çatışma yoluyla çıkmazı aşabiliriz. Peki seçenekler neler?
Farklı seçeneklerin incelenmesi
Ve işte ikinci noktaya geliyoruz. Genel olarak Türkiye ile ilgili konumumuzu iyileştirecek kapsamlı bir alternatif öneri yok. Silah alımı caydırıcı oluyor ve müzakerelerde bizi mutlaka güçlendiriyor ama çözüm üretmiyor. Yerli savunma sanayisinin gelişimiyle birleştirilmediği sürece (1974’ten 2010’a kadar silah alımına 218 milyar avro harcadık), sistemlerin sınırlı ömrü boyunca, ancak diğerlerinin pahasına çalışıyorlar. Gücün önemli bir parametresi olan ekonomi, teknolojik/savunma bağımlılığımızı kademeli olarak sınırlayacak bir model benimsemenin faydası olmadan.
Üstelik Ukrayna’daki savaş, yerli savunma sanayinin operasyonel ihtiyaçları karşılamaması durumunda üçüncü ülkelere bağımlılığın neredeyse mutlak hale geldiğini gösterdi.
Alternatif “tekliflerin” birçoğunun ortak bileşeni, gerçekçi bir stratejik amaç olmadan, Türkiye’nin uzlaşmazlığını bahane ederek eylemsizliği yeniden üretmeleridir. Ancak sorunlar çözülmediği sürece -tabii ki sürdürülebilir ve ulusal çıkarlar doğrultusunda- 6 deniz mili karasularında sıkışıp kalacağız. Kıta sahanlığımızı sınırlandıramayız, egemenlik haklarımızı kullanamayız ve bunları da koruyamayız. Bir önceki yazımızda bahsettiklerimize ek olarak eylemsizlik, Ankara’nın bizim için hayati önem taşıyan alanlarda tartışmalı egemenlik durumunu sürdürmesini kolaylaştırıyor. Ve eğer ütopik beklentilerle suçlanıyorsak, gelecekte bir noktada bazı şeylerin değişeceği beklentisini nasıl tarif etmeliyiz?
Başka bir şey daha var. Bazıları, medyada hemen görünürlük ve popülerlik kazanmanın en kolay ve en kolay yolunun, ulusal meselelerde sözde “sert” çizginin benimsenmesi olduğuna inanıyor. Kamuoyundaki tartışmalara katkıları, karşıt bakış açısını kınamanın ve şeytanlaştırmanın ötesinde, bilmeden (ya da daha kötüsü bilerek) ütopik ya da ülkemiz için tehlikeli derecede zararlı önerileri teşvik etmekten ibarettir.
Sorun, basmakalıp sözlerle ve maksimalist görüşlerle zihinleri şişirip kamuoyunu tatmin etmeleri değil, yanılsamalar yaratmaları ve çözümün basit olduğu, eksik olanın kararlılık ve cesaret olduğu inancını geliştirmeleridir. Ancak basit çözümler olsaydı, birileri bunları 50 yıl önce bulurdu. Sorun kimsenin aklına gelmemiş değil, kamuoyunda hakim olan bazı fikirlerin uygulanamaması ya da sorunu çözememesidir.
Çoğu senaryoda, ciddi bir krizden ve hatta bir çatışmadan sonra, en olası sonuç doğrudan müzakere masasına oturulmasıdır. Uluslararası meşruiyeti şüpheli olan veya geniş bir uluslararası destek almayan eylemleri tercih edenler, farkında olmadan, sonunda müzakere masasının olduğu (üzüntü duydukları) ama çok daha kötü şartlarla bir dizi eylem ve tepki öneriyorlar. Ayrıca Türkiye’nin bunu tersine çevirmesine imkan vermeyecek şekilde eylemlerimiz operasyonel olarak desteklenebilir olmalıdır. Krizin militarize olduğu iki kez (1987 ve 1996) önce Davos’a (ve 1976 Bern Anlaşması’nın yeniden onaylanmasına), ardından da 1997 Madrid Bildirgesi’ne ulaştığımızı unutmamalıyız.
Öte yandan, karasularımızın kademeli olarak 12 deniz miline kadar genişletilmesi ve toprakların her yerinde aynı ölçüde olmaması gibi eylemler var ki bunlar zamanında yapılsaydı zaten egemenliğimizi genişletmiş olacaktık. pazarlık konumumuzu güçlendiriyoruz.
Ankara’yla diyalog ve müzakereden kaçınmamız için birçok neden sıralayabiliriz. Türkiye’yi iyi tanıyoruz: Başta yurtdışında olmak üzere çeşitli forumlarda argümanlarla öne çıkardığımız zihniyeti, revizyonizmi ve hukuk dışı eylemleri. Ancak uzun çalışmalar, düşünmeler, uluslararası temaslar, konferanslar ve edindiğimiz deneyimlerden sonra şu sonuca vardık ki mevcut durum bir çıkmaz sokaktır, bize faydası yoktur, haklarımızı ve haklarımızı garanti altına almaz. geleceğin bugünden daha iyi olacağı öngörülmemektedir. Çünkü inancımız şudur ki, mevcut durum devam ettiği sürece Türkiye bir yandan hiçbir şey kaybetmez, aynı zamanda anarşik uluslararası ortamdan ve bölgesel değişimlerden de faydalanarak bir yandan artan büyümenin boğucu koşullarını dayatacaktır. iddialar, diğer yanda egemenliğimizin aşınması ve egemenlik haklarımızın gasp edilmesi. Bu durum hiçbir üçüncü kişiyi ilgilendirmez ve sonuçta ilgilendirmez. Ve hiçbir üçüncü taraf bunu değiştirmek için en ufak bir şey yapmayacak. Bu bizim ulusal çıkarımız ve stratejik görevimizdir.
Alexandros Diakopoulos, Yunanistan başbakanının eski bir ulusal güvenlik danışmanı, Yunanistan Donanması’ndan emekli bir koramiral ve Yunanistan Avrupa ve Dış Politika Vakfı’nın (ELIAMEP) danışmanıdır. Petros Liakouras, uluslararası hukuk profesörü ve Pire Üniversitesi’nde Uluslararası ve Avrupa Çalışmaları yüksek lisans programının yöneticisidir. Κostas Ifantis, Panteion Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörü ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nün yöneticisidir. Constantinos Filis, Küresel İlişkiler Enstitüsü’nün yöneticisi ve Yunanistan Amerikan Koleji’nde doçenttir.
